Prien

Prien yada Priene
Antik çağın en büyük tarihçilerinden olan, aynı zamanda tarihin babası olarak bilinen “Anadolulu HEREDOT”, kitabında bölge için şöyle der :

“Panionionda toplanan Iyonlar, kentlerini bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü altına ve en güzel iklime sahip yörede kurmuşlardır. Güneyden başlayarak ilk kentleri Miletosdur; hemen sonra Myus ve Priene gelir…”

12 İyon kenti olan Milet, Priene, Myus, Efes, Kolophon, Eritrai, Klazomenai, Foça, Samos, Kios, Teos, ve Lebedosun meydana getirdikleri dini ve siyasi birliğin toplantı merkezi olan “Panionion”, Prienenin sınırları içinde kalıyor ve buradaki törenleri Priene’liler yönetiyorlardı.

Bu da Prienenin önemini arttırıyordu. Gerçekten de Milet, Didim ve Priene Antik Kentlerinin yer aldığı bölge, Anadolu’nun en güzel bölgelerinden birisidir.Priene’nin kelime anlamı”Hisar Yurdu” demektir. Priene kentinin ilk yerleşiminin nerede kurulduğu belli değildir. Kent M.Ö. 350 yillarina doğru bugünkü yerinde yeniden inşaa edilmiştir. Milet’li ünlü şehirci-mimar “Hippodamos”un, kendi adıyla anılan “Hippodamos Planı”na göre yeniden inşaa edilen bu kent, arkeolojide Hellenistik çağın en güzel kentlerinden biri olarak bilinir.

Grek tiyatro örneği Prien antik kentinde gezilebilir

Günümüzden 2000 yıl önce Söke Ovası tamamen bir deniz, Bafa Gölü de bir koy şeklindeydi. Bu denizin kenarında Antik Çağın en güzel kentlerinden Priene yer alıyordu. Priene’liler denizcilikle uğraşıyorlardı. Kentin bilinen iki büyük limani vardır. Güneyinde yeralan “Naulochos” limanı en büyüğüdür.

M.Ö. 494 yılında İyon Birliği ile Persler arasında yapılan Lade Deniz Savaşı’na Priene’liler 12 gemi ile katılmışlardı. Savaş sonunda İyon donanması yenilgiye uğrayınca Milet ve Didyma gibi Priene kenti de yakılıp yıkıldı. Menderes Nehri’nin yavaş yavaş denizi doldurması sonucu bugün denizden epey uzaklaşmıştır.

Etrafın bataklık hale gelmesi ve deprem sonucunda 13. yy.’dan sonra tamamen terkedilmiştir. Ortaçağdan sonra bugünkü “Güllübahçe” kasabası’nın bulundugu yerde “Samson” adlı bir sehir olduğunu, Rum yerleşmesi zamanında kasabanın adının “Gelebeç” oldugunu biliyoruz.

Ayrıca M.Ö. 6.yy’da Priene’de antik çağın yedi bilgesinden birisi sayılan filozof ve hukukçu daha sonraları Kapadokya bölgesinde karşımıza çıkacak olan “Bias”ın çocukluğunu geçirdiği yerdir Priene. (Antik çağda bilim ve sanata yön veren yedi bilge şunlardır; Milet’li Thales, Priene’li Bias, Girit’li Epimenides, Atina’li Solon, Sparta’lı Khilon, Korint’li Periandros ve Syra’lı Pherekydes)
Priene’de kazılar 1765-1769 yılları arasında İngiliz’ler, 1895-1898 arasında Alman’lar tarafindan yapılmış; bulunan eserlerin çoğunluğu Almanya’ya götürülmüştür.

Akropolis antik şehirlerdeki en yüksek tepe

Priene Antik Kentine Nasıl Gidilir :

Güllübahçe Kasabası Didimden 45 kilometre kadar bir uzaklıkta.
Bodrum’dan Geliyorsanız İzmir Yoluna devam edip Menderes köprüsünden önceki 3 yol (Akyeniköy Dalyanı)’dan sola dönmelisiniz. Akyeniköy ve Akköy’den sonra sağa Milet Balat istikametine devam edilince önce Milet sonra Priene ve Güllübahçe geliyor.

İzmir’den Geliyorsanız ve özel aracınız yoksa önce Sökeye, Söke minibüs garajına gelin. Buradan Priene Güllübahçe yazılı ön panelleri bulunan Minibüslerle yarım saatlik yolculuktan sonra Priene’desiniz. Minibüslerin son durağı Güllübahçeden sonra Prien’in bitişiğindeki Turunçlar mahallesi. Meydandaki kahvehanelerde veya Şelale’de çay içebilir, yerli taştan hediyelik eşyalar yapan dükkanı ziyaret edebilir ve ardından Prien’i ziyaret edebiirsiniz. Yer yer mermer merdivenli Hafif bir yokuş tırmanacaksınız ama Athena tapınağına vardığınızda bir zamanlar deniziyle kocaman bir körfez olan Söke ovası ayaklarınızın altında ve buna değer….
İzmirden geliyorsanız ve özel aracınız varsa Güllübahçe kasabasında Petrol istasyonu var (Priene Petrol) aracınızı bilet gişesinin önüne parkedebilir ve Prien’i gezebilirsiniz.

Özel aracınız varsa ve Didim’den veya Akbükten geliyorsanız, Akköy’den sonra Milet istikametine devam etmelisiniz.
Özel aracınız yoksa ve sadece Prien antik şehrini gezmek istiyorsanız, direkt Sökeye gidip Güllübahçe Minibüsü alın.
Ama yok ben Mileti de görmek istiyorum diyorsanız Akköy’de inip Milet’e yürüyebilir; Miletten Balat birlik minibüsünü sorabilirsiniz. Fazla yolcu çıkmadığından Balat Birlik Minibüsleri düzensiz geçebiliyor. Tersini yapıp; önce Priene sonra Prien’den anayoldan Milet yapmak daha mantıklı gelebilir.

Atena Tapınağı Priene Antik Kenti Güllübahçe yakınında

Harita açıklaması DidimGuide

2 Demeter tapınağı yani bakliyatların (arpa buğday başak) tanrıçası Demeter

1 Haritada görünmez ; ama turuncu okların başladığı yer. Yani Bilet aldıktan sonra tırmanışa başlayacağınız Doğu kapısı

3 Evler… Belki de Büyük iskenderin evlerinden biri yada bir kaçı burada, ya da yakın arkadaşı komutan Lizimakus’a bıraktığı malikanelerden biri bunlardan biri…

4 Limana inen yol

5 Athena tapınağı. Savaş Tanrıçası Atena elindeki aynalı kalkanıyla genelde güçsüz de olsalar haklı olan küçük orduların yardımcısı…

6 Atena tapınağından Agoraya inen taş merdivenler. Agora o zamanların köy meydanı. Hem pazar yeri, hem de politik mitinglerin yapıldığı açık alan.

7 Taşa oyularak yapılmış konforlu koltuklarında bir fotoğraf çektirmeden ayrılamayacağınız göz kamaştırıcı tiyatro orijinal…

8 Son Dönem Roma – bizans yapısı küçük kilise tiyatronun hemen önünde. Normalde tiyatrolar en iyi manzarayı görecek şekilde yapılırlarmış ve oyun bile olmasa yüksek merdivenlerine çıkanların hiç canlarının sıkılmayacağı seyirlere dalabildikleri yerlermiş…

9 Yukarı Cimnazyum, Bir nevi okul.

10 Devlet daireleri Agorayı cephelemiş

11 Aşağı Cimnazyum

12 Prytaneum, burası da enteresan…

13 Halk meclisinin üyelerine toplantılar yaptığı salon. Daha genel kararlar için tiyatroda yapılan toplantılarda halk oyu alınırmış.

14 Stadyum

15 Zeus tapınağı Tanrıların tanrısı Zeus

16 Pazaryeri, halk meydanı

17 meşhur balık pazarı

18 batı limanı

19 Evler

20 Haritada görünmeyen 20 numara mavi okların bitimi aynı zamanda çıkış (girişin yanında kuzey kapısı).

son dönem Bizans kilisesi tiyatronun önüne inşaa edilmiş

Prien antik kentini gezmek için En uygun zaman:
Yaz başlangıcı ve yaz sonu en güzel zamanlar. Yaz sıcağında Prien’i gezmek için en uygun saatler fazla sıcak olmayan sabah ve akşam saatleri. Pek çok yerel seyahat acentasının Kuşadası – Bodrum – Didim merkezli çıkış yaptıkları turlarda rehberli olarak aynı gün Milet – Priene – Didyma antik kentleri gezilebilir.